kıbrıs cumhuriyeti ne demek?

Kıbrıs Cumhuriyeti (, Kipriaki Dimokratia), Doğu Akdeniz'de yer alan Kıbrıs'ta, fiilî olarak adanın güneyini, hukukî olarak adanın tamamını yöneten devlettir.¹²

Britanya kolonisi iken 1960'ta Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı³ ve 1961 yılında İngiliz Milletler Topluluğu'na katıldı.⁴ Türkiye, Birleşik Krallık ve Yunanistan'ın garantörlüğü altında⁵ Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar ortaklığında kurulmuştur.⁶ 1974'te Yunanistan'daki askerî cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis amaçlı demonimçi Rumların darbe yapması⁷⁸ sonucunda Türkiye, Kıbrıs'a harekât düzenledi.⁹ Bunlarla birlikte adanın kuzeyinde Kıbrıs Türkleri'nin yönetiminde politik bir düzenin oluşmasına neden oldu.¹⁰ Bu siyâsî olaylarla Kıbrıs Sorunu ortaya çıktı. 1983 yılında Türkiye'nin de facto yönetim olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanımasının ardından¹¹ Türkiye'de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi olarak adlandırılmaya başlanmıştır.¹² Kıbrıs Cumhuriyeti, gelişmiş bir ülke olarak¹³ 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği üyesi oldu.¹⁴ 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren de Euro kullanmaya başladı.¹⁵

Kıbrıs'ın kuzeyinde yaklaşık 30.000'e yakın¹⁶ Türk Silahlı Kuvvetleri askeri, Ağrotur ve Dikelya üslerinde 3.500 civarında Birleşik Krallık askeri¹⁷ ve Yeşil Hat bölgesinde 928 kişilik Birleşmiş Milletler Barış Gücü personeli bulunmakta,¹⁸ adanın kuzeydeki üçte birlik bölümünde Kıbrıslı Türkler ve çoğunlukla Türkiye göçmenleri, geri kalan üçte ikisinde ise genel olarak Kıbrıslı Rumlar yaşamaktadır.¹⁹²⁰

Kıbrıs Cumhuriyeti 2016 itibarıyla yıllık 3,2 milyon turist tarafından ziyaret edilmektedir.²¹

Kıbrıs Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletlere üye devlet olarak uluslararası alanda tanınmış bir ülkedir.²² Kıbrıs adası civarındaki sular hukuken kendi egemenliği altında²³ olmak üzere, adanın %3'lük kısmı bağımsızlık anlaşmasına göre Birleşik Krallık'ın askerî üssü olarak yönetimi altındadır.²⁴ Ada de facto olarak dört ayrı parçaya bölünmektedir:²⁵

• Adanın güneyi etkin olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kontrolü altında;
• Adanın kuzeyi Birleşmiş Milletler²⁶ ve Avrupa Konseyi²⁷'ne göre, Türkiye'nin işgali altındadır.²⁸ Bağımsızlığını tek taraflı ilan eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin sadece Türkiye ile diplomatik ilişkisi bulunmaktadır.²⁹
• Birleşmiş Milletler kontrolündeki Yeşil Hat, adayı iki bölgeye ayırır³⁰; ve
• İki Birleşik Krallık askerî üssü (Ağrotur ve Dikelya).³¹

Coğrafya

Kıbrıs Adası, İtalya'ya bağlı Sicilya ve Sardinya adalarından sonra Akdeniz'in en büyük üçüncü adasıdır.³² Akdeniz'in kuzeydoğusunda yer alır.³³ Kuzeyinde 65 km mesafe ile Türkiye, doğusunda 112 km mesafe ile Suriye, 267 km ile İsrail, 162 km ile Lübnan, güneyinde 418 km ile Mısır; kuzey batısında ise, 274 km ile Yunanistan yer almaktadır.³⁴

Kıbrıs, 30°33' ve 35°41 enlemleri ile 32°23' ve 34°55' boylamları arasında yer almaktadır.³⁵ Yüzölçümü yaklaşık 9.251 km²'dir.³⁶ Bunun 3.355 km²'lik bölümü de facto olarak kurulmuş Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yönetimindedir.³⁷ Kıbrıs'ın genişliği en çok 225 km, en az 43 km'dir.³⁸ Adanın en yüksek noktası, 1.953 metre yükseklikteki Trodos Dağlarıdır.³⁹ Ada, Asya, Afrika ve Avrupa kıtalarının geçiş noktasında ve eski büyük uygarlıkların yer aldığı Orta Doğu ve Anadolu bölgelerinin kesiştiği noktada yer almaktadır.⁴⁰

Ada, Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve az yağışlı geçer.⁴¹ Yağışlar alçak kesimlerde yıllık 300 mm iken Trodos dağlarında yıllık 1000 mm'yi bulmaktadır.⁴² Trodos Dağları kışın kar tutabilmektedir. Sıcaklık ender olarak 0 derecenin altına düşmektedir. Ortalama sıcaklıklar ise yazları 20-30 °C, kışları ise 5-15 °C arasında değişmektedir.⁴³ Bitki örtüsü ise küçük çalılıklardan oluşan makidir.⁴⁴ Köylerde yaşayan halk tahıl üretimi, bağcılık yapar ve turunçgillerden meyve yetiştirmekle uğraşır.⁴⁵ Buğday ve arpanın yanı sıra portakal, mandalina ve dağların eteklerinde de üzüm yetiştiriciliği yapılır.⁴⁶

En yaygın orman tipi ağaç türleri çam, selvi, meşe ve sonradan adada yetiştirilen okaliptüstür.⁴⁷ Ada, yapı ve yeryüzü şekilleri ile Anadolu yarımadasının Toros sistemi içinde kabul edilmektedir.⁴⁸ Anadolu'ya bağlı olan adanın temeli batıda ve güneyde 2000 metreden daha derin denizaltı çukurlarıyla çevrilmektedir.⁴⁹

Kıbrıs Adası coğrafi konumu nedeni ile Afrika ve Avrupa kıtaları arasında kuş türlerinin konaklama ve geçiş noktasıdır.⁵⁰ Adada bulunan yaklaşık 350 tür hayvandan 7'si endemiktir.⁵¹ Ayrıca 26 çeşit tür sürüngen de yaşamaktadır. Kıbrıs ilk çağ dönemlerinde nerede ise temelli ormanlık alanlarla kaplı iken, bakır madenleri ve ormanı bulunmayan ülkelere odun satılması nedeni ile günümüzde ormanlık alanları tahribata uğramıştır.⁵²

Kıbrıs'ın sahil kıyıları, aşağı yukarı yüz milyon senedir Chelonia ve Caretta caretta kaplumbağaları tarafından ziyaret edilmektedir.⁵³ Bu canlılar yumurtlamak için Mayıs ve Ağustos ayları arasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kumsallarına gelmektedirler.⁵⁴

Adanın kuzeyinde doğal mağaralar da bulunmaktadır.⁵⁵ Sarkıt ve dikitleri ile İncirli Mağarası, İnönü’deki Sütünlu Mağara, olmak üzere 85 adet civarında doğal mağara bulunmaktadır.⁵⁶

Tarih

Osmanlı dönemi

Kıbrıs, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrolüne geçmeden önce, Doğu Akdeniz'deki Osmanlı'ya ait gemilerine akın yapan Hristiyan korsanlarının sığınağı haline gelmişti.⁵⁷ Bu korsanlar genellikle deniz ticaret gemilerine ve hacca giden yolculara saldırarak buradaki yol güvenliğini yok etmekteydi.⁵⁸ Bunun gibi nedenlerden dolayı Kıbrıs'ın alınması gerekli görüldü.⁵⁹

Kıbrıs, Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu ve Piyale Paşa komutasındaki donanma ile birlikte⁶⁰ yaya 60.000 kişiden oluşan Osmanlı Ordusu, 2 Temmuz 1570'te Limasol’a çıkması⁶¹ ve 4 Ağustos 1571'de Mağusa'nın⁶² Venedikli Mağusa Kale Komutanı Bragadino’nun beş maddelik bir antlaşmayla kaleyi teslim etmesiyle sonuçlanan bir seferle Osmanlı İdaresine girdi.⁶³ Kıbrıs'ın ele geçirilmesiyle Osmanlı İmparatorluğu, Doğu Akdeniz'e tamamen hâkim oldu.⁶⁴

15 Eylül 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, tören ile Lefkoşa şehrine girmiştir.⁶⁵ Kıbrıs ele geçirildikten sonraki tarihte adada çok az sayıda Ortodoks Rum vardı. Çünkü Venedikliler Katolik idi ve Ortodoks Kilisesi'ne yaşama hakkı tanımıyordu.⁶⁶ Osmanlı Devleti Ortodokslara serbestçe kilise kurma ve gelişme imkânı sağladı. Böylece adada Katolik Kilisesi etkinliğini kaybetti ve Ortodoks Kilisesi gelişti.⁶⁷

1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmış bulunan nüfus sayımında yerli halkın nüfusu 150.000'dir. Burada bulunan Türk askeri ise 30.000 kadardır.⁶⁸ Adanın tamamının kontrol edilmesinin ardından Karaman'dan adaya göç ettirilen Türkler⁶⁹ ve Beyşehir, Ürgüp, Niğde, Aksaray, Akşehir, Maraş gibi Anadolu'nun orta kesiminde kalan şehirlerinden aileler getirilerek yerleştirilir.⁷⁰ Bugün adada yaşayan Kıbrıs Türklerinin (Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nden gelenler hariç) soyu bu Osmanlı idaresinde adaya gönderilen Türklerden gelmektedir.⁷¹

1831 senesinde sadece erkeklerin sayıldığı Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk büyük ölçekli nüfus sayımında ada üzerinde 14.983 Müslüman ve 29.190 Hristiyan yaşadığı ortaya çıktı.⁷² 1872'de yapılan sayımda adanın nüfusunun 144.000 olduğu, Müslümanların sayısının 44.000'e ve Hristiyanların ise 100.000'e arttığı belirlendi.⁷³

Birleşik Krallık dönemi

93 Harbi'nde Rus İmparatorluğu karşısında yenilen Osmanlı, Ruslara karşı fazla ödün vermemek amacıyla,⁷⁴ Birleşik Krallık'ın isteği üzerine ada 92.799 sterline⁷⁵ 4 Haziran 1878 tarihinde⁷⁶ imzalanan Kıbrıs Sözleşmesi ile kiralandı.⁷⁷ Osmanlı mülkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yönetim tamamen Birleşik Krallık'a geçti.⁷⁸ Birleşik Krallık adayı "Komiser" diye tabir ettiği yüksek rütbeli yöneticilerle idare etmiştir.⁷⁹ 1914'te başlayan I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın Birleşik Krallık karşısındaki Almanya'nın yanında savaşa girmesi üzerine Birleşik Krallık adayı ilhak edip adaya vali tayin etti.⁸⁰ 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 21. Maddesi gereğince, Birleşik Krallık'a ilhakı tanındı.⁸¹ 1925 yılında Kıbrıs Crown Colony olarak ilan edildi ve adaya ilk Türkiye Cumhuriyeti konsolosu atandı.⁸²

Ocak 1950 tarihinde Doğu Ortodoks Kilisesi, Kıbrıs Türk toplumunun boykot ettiği bir referandum düzenledi.⁸³ Referandumun sonucunda, katılan halkın %90'ı Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi düşüncesi olan enosis lehinde oy verdi.⁸⁴ 1955'te Kıbrıs Rumlarının kurduğu EOKA örgütü Birleşik Krallık kuvvetlerini adadan çıkarmak için silahlı eylemlere başladı.⁸⁵ Bu zaman zarfında Kıbrıs Türkleri de silahlanmaya başladı⁸⁶ ve Birleşik Krallık adanın tüm bölümünü kontrolde tutmakta zorlanıyordu.⁸⁷ Bu tarihten itibaren taksim isteğinde bulunan Türkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile çatışmaya başladı.⁸⁸

Bağımsızlık

Kıbrıs Cumhuriyeti (1960)

16 Ağustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Krallık'ın "Kuruluş, İttifak ve Garanti" adındaki üç anlaşmayı imzalaması ile bağımsızlığını kazandı.⁸⁹ Birleşik Krallık, Ağrotur ve Dikelya adlı adanın %3'üne tekabül gelen askerî üsleri aldı.⁹⁰ Devlet dairelerinde ise Rumlardan sonra en büyük etnik topluluğu oluşturan Türkler veto hakkına sahip oldu⁹¹ ve parlamento ile yönetimde %30'luk hakka sahip oldular.⁹² Üç devlete ise garantörlük hakkı verildi.⁹³

30 Kasım 1963 tarihinde Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı III. Makarios, Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nda siyâsî kurumların yapılanması ve teşkilatlanma hakkındaki on üç maddelik bir değişiklik önerisinde bulundu.⁹⁴ Kıbrıs Türkleri bu değişikliklerin kendi haklarını kısıtladığını savunarak karşı çıktılar.⁹⁵ Bu değişiklik süreci içerisinde Kıbrıs Türkleri bu öneriye karşı çıktı. Bunun üzerine, 21 Aralık 1963 günü, iki Kıbrıs Türkünün üzerine ateş açılarak öldürülmesi üzerine toplumlararası çatışmalar başladı⁹⁶ ve sonunda Kıbrıs Türkleri, Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki idari ve siyâsî yapılanmadan çekildiler.⁹⁷

Birleşmiş Milletler'in Kıbrıs'taki Birleşmiş Milletler Barış Gücü (UNFICYP) ada üzerindeki önemli noktalara Kıbrıs Türkleri ile Kıbrıs Rumları arasındaki çatışmaları engellemek⁹⁸ amacıyla konuşlandı.⁹⁹

</ref>

Bölünme

1970'li yılların başlarında Yunanistan'ı kontrol eden askerî cunta yönetimi, II. Makarios'un tutumları ve Enosis'in yolunda ilerleme olmamasından dolayı memnun değildi.¹⁰⁰ Cunta, 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'ne emir vererek bu birliğin komutanının görevinden alınmasını ve adanın kontrolünü Yunan subayların bulunduğu bu birliğin almasını istedi.¹⁰¹ Birlik aynı gün Lefkoşa'daki Başkanlık Sarayı'nı bastı ve II. Makarios görevden alındı.¹⁰² Nikos Sampson yeni hükûmetin cumhurbaşkanı olduğu dünyaya ilan edildi.¹⁰³ Her ne kadar milliyetçi Rumlar tarafından darbe yapılsa da¹⁰⁴ Yunanistan ile birleşmedi, Kıbrıs'ın bağımsızlığı devam etti ve bağımlı bir yönetim olmadı.¹⁰⁵ Türkiye Cumhuriyeti, gerçekleştirilen darbe nedeniyle¹⁰⁶ Zürih ve Londra Antlaşması'nın IV. maddesine istinaden¹⁰⁷ gerçekleştirdiğini savunarak Kıbrıs Harekâtı'na girişti.¹⁰⁸

Uluslararası baskılar sonucunda ateşkes ilan edildi¹⁰⁹ ve adanın %37'si Türkler'in kontrolüne geçti.¹¹⁰ 170.000 civarındaki Kıbrıs Rumu¹¹¹ kuzeyde bulunan evlerinden göç ettirildi, 50.000 Kıbrıs Türkü ve daha sonra da Türkiye'nin teşviki¹¹² ile Türkiye'den gelen göçmenler ise bu evlere yerleştirildi.¹¹³ 1983 tarihinde Kıbrıs Türkleri tek taraflı olarak sadece Türkiye tarafından tanınan bağımsızlıklarını ilan ettiler.¹¹⁴ Günümüzde, savaş sonucunda 1.534 Kıbrıs Rumu¹¹⁵ ve 502 Kıbrıs Türkü¹¹⁶ hâlâ kayıptır. 1974 yazında ada üzerindeki bu gelişmeler, Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde tek hakim konu oldu.¹¹⁷ Ayrıca günümüzde Türkiye'den gelmiş yaklaşık 100,000 kişinin Cenevre Antlaşması ve çeşitli BM kararlarını ihlal ederek ada üzerinde yaşadığı düşünülmektedir.¹¹⁸ Kıbrıs hükûmeti, kuzeydeki toprakların kontrolünü kaybettikten¹¹⁹ ve Türk idaresi altına girmesinden sonra¹²⁰ kuzeydeki tüm liman ve hava alanlarının uluslararası ticaret ile ulaşıma kapalı olduğunu ilan etti.¹²¹ Yönetim, adanın kuzeyindeki idareyi günümüzde de Türk işgali altındaki bölge olarak kabul eder.¹²²

Yakın tarih

De facto olarak kuzey ve güney olarak iki ayrı parçaya bölünmesine¹²³ rağmen de jure olarak cumhuriyet tüm adanın hakimidir.¹²⁴ Kıbrıs Cumhuriyeti'nin anayasal bir demokrasi üzerine kurulu yapısı¹²⁵ ekonomik bakımdan müreffeh bir durumda¹²⁶ ve iyi bir alt yapısı vardır.¹²⁷ Avrupa Birliği ve diğer uluslararası örgütler tarafından Birleşmiş Milletler'in bir parçası¹²⁸ ve adanın tek meşru yönetimi kabul edilir.¹²⁹ Sadece Türkiye tarafından tanınan adanın kuzeyi¹³⁰ Türkiye'nin yardımları ile varlığını sürdürmektedir.¹³¹ Son birleşme girişimi 2004 tarihindeki Annan Planı ile oldu.¹³² 24 Nisan 2004 tarihinde¹³³ yapılan referandumda Kıbrıs Türklerinin destek oyuna rağmen Kıbrıs Rumları tarafından reddedildi.¹³⁴

Temmuz 2006 tarihinde ada, Hizbullah ve İsrail arasındaki çatışmalardan kaçan kişiler için ilk sığınaklardan biri oldu.¹³⁵

Mart 2007'de BM kontrolündeki Yeşil Hat üzerindeki Kıbrıs Rumları ile Kıbrıs Türklerini ayıran Lokmacı Kapısı yıkıldı.¹³⁶ Adanın 32 yıllık tarihinde yer etmiş olan kapı, Lefkoşa kentini ikiye ayırıyordu.¹³⁷ 3 Nisan 2008'de Türk ve Rum yetkililerin bulunduğu bir törenle açılışı gerçekleşti.¹³⁸ 26 Haziran 2009 tarihinde¹³⁹ Kıbrıs müzakereleri kapsamında 34. kez bir araya¹⁴⁰ gelen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ve Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Dimitris Hristofyas Erenköy'de bulunan¹⁴¹ Yeşilırmak Sınır Kapısı'nın açılacağını duyurdular.¹⁴² Gerekli altyapı çalışmalarının gerçekleştirilmesinden sonra yedi aylık bir süre zarfında faaliyete geçeceği açıklandı.¹⁴³

Yönetim

Kıbrıs Cumhuriyeti, başkanlık sistemi ile yönetilmektedir.¹⁴⁴ cumhurbaşkanı ve hükûmet, bir beş yıllık dönem için evrensel oy yönetimi ile halk tarafından seçilirler.¹⁴⁵ Ülkede yasama organı Temsilciler Meclisi,¹⁴⁶ yürütme organı cumhurbaşkanı ile hükûmettir.¹⁴⁷ Hem yürütme ve yasama organıyla yargının bağımsızlığı güvence altına alınmıştır.¹⁴⁸

1960 Anayasası, yasama, yürütme ve yargı alanında ülkedeki başlıca iki etnik nüfus bakımından kontrollü bir şekilde Kıbrıs Rumı ve Kıbrıs Türklerinin eşit haklara sahip bir siyâsî düzeni savunuyordu.¹⁴⁹ Türk-Rumlar tarafından ortak yönetilecek bağımsız cumhuriyette,¹⁵⁰ cumhurbaşkanı Rum olacak; cumhurbaşkanı yardımcısı ise Türk olması kararı alınmıştı.¹⁵¹ Aynı zamanda başkan ve başkan yardımcısı, herhangi bir anayasa değişikliğinde veto haklarına sahip oldukları gibi aynı yetkilere sahiptiler.¹⁵² Kıbrıs Temsilciler Meclisi; 32 Rum, 24 Türk ile 3 diğer azınlık üyelerinden¹⁵³ ve Bakanlar Kurulu ise 7 Rum, 3 Türk'ten oluşuyordu.¹⁵⁴ 1963-1964 olaylarının çıkmasından sonra Kıbrıs Türkleri idari ve siyasi yapılanmadan çekildi.¹⁵⁵ Günümüzde bu neden yüzünden başkan yardımcılığı boş durmaktadır.¹⁵⁶

1974'ten itibaren ada, kuzeyindeki üçte birlik bölümünde Kıbrıs Türkleri, geri kalan üçte ikisinde ise Rumların yaşadığı iki ayrı kesime bölündü.¹⁵⁷ 1983 tarihinde Kıbrıs Türkleri, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni ilan etti.¹⁵⁸ 13 Mayıs 1984’te de Güvenlik Konseyi 550 sayılı kararı¹⁵⁹ ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanını ayrılıkçı bir hareket olarak tanımladı.¹⁶⁰ Birleşmiş Milletler¹⁶¹ ve Avrupa Konseyi¹⁶² Türkiye'nin "işgali" altında olduğunu nitelendirdi.¹⁶³ Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti günümüzde bağımsızlığı sadece Türkiye Cumhuriyeti dışında¹⁶⁴ hiçbir ülke tarafından tanımayan de facto bağımsız bir cumhuriyet konumundadır.¹⁶⁵ Adanın kuzeyi de jure olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'ne ait kabul edilir.¹⁶⁶

17 Şubat 2008 tarihindeki seçimlerde AKEL'in genel sekreteri¹⁶⁷ ve adayı Dimitris Hristofyas Kıbrıs Cumhuriyeti'nin altıncı cumhurbaşkanı oldu.¹⁶⁸ Şubat 2003'ten beri ise Demokrat Parti'nin adayı Tasos Papadopulos cumhurbaşkanlığı yapıyordu.¹⁶⁹

İdari yapılanma

Kıbrıs Cumhuriyeti Lefkoşa, Mağusa, Girne, Larnaka, Limasol ve Baf olmak üzere altı bölgeye ayrılır:¹⁷⁰ Bölgeler, hükûmet tarafından atanan bir kaymakam ile yönetilir.¹⁷¹

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>Kıbrıs haritası</p></th> <th><p>Bölgeler</p></th> <th><p><a href="Yunanca" title="wikilink">Yunanca</a> ismi</p></th> <th><p>Merkezî kent</p> </tr></th> <th><p><imagemap> Dosya:Cyprus districts (tr).jpg|380px| rect 206 189 282 230 <a href="Lefkoşa" title="wikilink">Lefkoşa</a> rect 284 248 354 275 <a href="Larnaka" title="wikilink">Larnaka</a> rect 139 280 221 307 <a href="Limasol" title="wikilink">Limasol</a> rect 32 238 97 272 <a href="Baf" title="wikilink">Baf</a> rect 179 337 275 360 <a href="Ağratur" title="wikilink">Ağratur</a> rect 211 118 289 144 <a href="Girne" title="wikilink">Girne</a> rect 341 158 427 185 <a href="Gazimağusa" title="wikilink">Gazimağusa</a> rect 373 217 429 274 <a href="Dikelya" title="wikilink">Dikelya</a> </imagemap></p></th> <th><p><a href="Mağusa_Bölgesi" title="wikilink">Mağusa</a>   </p></th> <th><p>Αμμόχωστος (Ammochostos)   </p></th> <th><p><a href="Gazimağusa" title="wikilink">Mağusa</a>   </p> </tr></th> <th><p><a href="Girne_Bölgesi" title="wikilink">Girne</a></p></th> <th><p>Κερύvεια (Keryneia)</p></th> <th><p><a href="Girne" title="wikilink">Girne</a></p> </tr></th> <th><p><a href="Larnaka_Bölgesi" title="wikilink">Larnaka</a></p></th> <th><p>Λάρνακα (Larnaka)</p></th> <th><p><a href="Larnaka" title="wikilink">Larnaka</a></p> </tr></th> <th><p><a href="Limasol_Bölgesi" title="wikilink">Limasol</a></p></th> <th><p>Λεμεσός (Lemesos)</p></th> <th><p><a href="Limasol" title="wikilink">Limasol</a></p> </tr></th> <th><p><a href="Lefkoşa_Bölgesi" title="wikilink">Lefkoşa</a></p></th> <th><p>Λευκωσία (Lefkosia)</p></th> <th><p><a href="Lefkoşa" title="wikilink">Lefkoşa</a></p> </tr></th> <th><p><a href="Baf_Bölgesi" title="wikilink">Baf</a></p></th> <th><p>Πάφος (Pafos)</p></th> <th><p><a href="Baf" title="wikilink">Baf</a></p> </tr></th> </tr> </thead> <tbody> </tbody> </table>

1974'teki Türk Silahlı Kuvvetleri'nin adaya düzenlediği Kıbrıs Harekâtı sonrası Lefkoşa ve Mağusa Bölgesi'nin büyük bir kısmı,¹⁷² Girne Bölgesi'nin tamamı¹⁷³ ve Larnaka Bölgesi'nin bir kısmı¹⁷⁴ adanın kuzeyindeki de facto yönetimin kontrolündedir.¹⁷⁵ Adanın kuzeyindeki yönetim tarafından Lefkoşa Bölgesi'nin bir kısmından Güzelyurt İlçesi¹⁷⁶ ve Mağusa Bölgesi'nin bir kısmından ise İskele İlçesi¹⁷⁷ oluşturulmuştur.¹⁷⁸

Dış politika

Uluslararası üyelikler

Kıbrıs Cumhuriyeti'nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar: Avustralya Grubu, İMT, AK, ODGP, AİKB, AYB, AB, FAO, IAEA, IBRD, ICAO, UTO, UCM, USK, UKB, IFAD, UFK, UHÖ, ILO, IMF, UMÖ, Interpol, IOC, IOM, PAB, ITU, MIGA, NAM, NTG, KSYÖ, AGİT, PCA, BM, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UPU, WCL, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO.

"Güney Kıbrıs Rum Yönetimi" adlandırması

Bölünmenin ardından meşruiyetini koruyan Kıbrıs Cumhuriyeti; Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Azerbaycan tarafından sadece güneyin egemenliğini kontrol ettiği için Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ya da sadece Kıbrıs Rum Kesimi olarak adlandırılır.¹⁷⁹ Bu isimleri dünya üzerinde sadece Türkiye ve de facto bir ülke olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kullanmaktadır. Uluslararası statüde bir geçerliği yoktur.

Mevcut Kıbrıs Cumhuriyeti hükûmeti, tüm adanın hâkimi olduğunu,¹⁸⁰ kuzeyde kalan topraklarının Türkiye'nin işgali altında olduğunu iddia eder.¹⁸¹ Ayrıca kontrolü dışında olan¹⁸² ve hak iddia ettiği kuzey topraklarının siyasi tüm temsilcilerini, vatandaşlarına seçtirmekte ve kendisi atamaktadır.

1960 kurucu anayasasında birçok değişiklik yapıldığı halde adanın tek egemeni olarak kendilerini göstermek adına çift resmî dil gibi bazı önemli konularda değişiklik yapılmadı.¹⁸³ 2004 yılında Avrupa Birliği üyesi olan ülke, sadece Lefkoşa, Limasol, Larnaka ve Baf bölgelerini yönetebilmektedir.¹⁸⁴ Adanın iki tarafını birleştirmek için yapılan çalışmalardan sonuncusu Annan Planı'nın,¹⁸⁵ Kıbrıs Türkleri tarafından referandumda kabul edilmesine rağmen,¹⁸⁶ Kıbrıs Rum halkı referandumda reddedince adanın birleşmesi gerçekleşmedi.¹⁸⁷

"Ελληνικό Τμήμα της Νοτιάς Κύπρου ya da Ρωμαίικο Τμήμα της Νοτιάς Κύπρου", Güney Kıbrıs Rum Kesimi'nin Yunancadaki karşılığıdır. Rum yönetimi bu ifadeyi kullanmamakla birlikte, kendilerini adanın tek hâkimi olarak "Kıbrıs Cumhuriyeti Hükûmeti / Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας" (Kivernisi tis Kipriakis Dhimokratias) olarak tanımlarlar. Türkiye ve KKTC dışında bütün ülkeler, bu ülkenin resmî adını Kıbrıs Cumhuriyeti olarak kabul etmiştir.¹⁸⁸ Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise BM nezdinde tanınan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin adanın tamamı üzerindeki egemenlik iddiasını reddetmektedir.¹⁸⁹ Diğer dünya devletleri ise KKTC'nin yönettiği bölgenin Türkiye'nin işgali altında olduğunu kabul etmektedir.¹⁹⁰

Ordu

Kara kuvvetleri, hava kuvvetleri ve deniz kuvvetlerinden oluşan birleşmiş silahlı kuvvetleri olan Kıbrıs Ulusal Muhafızı, aktif görevliler, rezerveler ve milislerden oluşmaktadır. Bunun dışında Yunanistan Silahlı Kuvvetleri adada ELDYK (Ελληνικές Δυνάμεις Κύπρου, ΕΛΔΥΚ) konuşlandırmaktadır. Fakat ELDYK, Kıbrıs Cumhuriyeti askeriyesinin bir parçası sayılmamaktadır.

Demografi

Bağımsızlık ilanından sonra ada üzerindeki ilk nüfus sayımı Aralık 1960 tarihinde gerçekleştirildi.¹⁹¹ Tüm adayı kapsamak üzere toplam nüfusun 573.566 olduğu ortaya çıktı.¹⁹² Kıbrıs Rumları %77'lik bir pay ile en büyük etnik nüfustu ve Kıbrıs Türkleri ise %18'lik bir nüfusa sahipti (diğer milletler %5'lik kısmı oluşturuyordu).¹⁹³ Ada üzerindeki son toplu nüfus sayımına göre (Nisan 1973), Kıbrıs'ın nüfusu 631,778 olduğu ve Kıbrıs Türklerinin ise %19'luk bir paya sahip olduğu tahmin edildi (yaklaşık 120,000).¹⁹⁴

Adanın fiilen bölünmesinden sonraki 1976-2001 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti hükûmeti tarafından yürütülen nüfus sayımları kapalı olarak gerçekleştirildi,¹⁹⁵ adanın kuzeyindeki nüfus ise Kıbrıs Cumhuriyeti İstatistik Servisi tarafından ikamet verileri, nüfus artış oranları ve göç verilerine göre tahmin edilmeye başlandı.¹⁹⁶ Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından yürütülen 2001 nüfus sayımlarında Kıbrıs hükûmeti kontrolündeki alanın nüfusunun 703.529 olduğu belirlendi.¹⁹⁷ Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Kıbrıs Cumhuriyeti İstatistik Servisi raporlarında adanın %11'lik kısmını oluşturan 87.600 Kıbrıs Türkünün yaşadığı tahmin edildi.¹⁹⁸

Kıbrıs Cumhuriyeti İstatistik Servisi tarafından son mevcut tahminlere göre 2006 yılı sonundaki nüfus, Kıbrıs hükûmeti kontrolündeki alanda %89,8 (778.700) ve Kıbrıs Türklerinin yaşadığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde %10.2 (88.900) olmak üzere toplam 867.600'dür.¹⁹⁹

Avrupa Birliği Eurostat araştırmasına göre Kıbrıs adasında (genel olarak yaşayan insanların %67 Rum, %33 Türk ve az sayıda İngiliz vatandaşı ve maruni yaşadığı belirlenmiştir.

Dil

Din

Adada İslam, Ortodoks Hristiyanlık ve Protestan Hristiyanlık olmak üzere üçe ayrılır. Adada bulunan Türkler çoğunluklu İslam'a ve azınlıkla Hristiyanlığa, Britanyalı askerler ve Rum halkı ise Hristiyanlığa inanmaktadır.

Eğitim

Ekonomi

Kıbrıs Cumhuriyeti ekonomisi 21. yüzyıl başlarında başarılı ve çok yönlü olmuştur.²⁰⁰ Bununla beraber, ülke 2012 yılından itibaren Avrupa borç krizinden etkilendi, 2012-13 Kıbrıs finansal krizinde hükûmet ülkenin en büyük ikinci bankası Laiki Bankası'nı kurtarmak için dış yardıma ihtiyaç duydu, Eurogroup'la yapılan anlaşmada çeşitli önlemler alınması karşılığında 10 milyar euro'luk bir kurtarma paketi verildi.^201202203 IMF tahminlerine göre, kişi başına düşen millî gelir satın alma gücü dikkate alınarak olup bu gelir Avrupa Birliği ortalamasının altındadır. Kıbrıs, yüksek potansiyelli bir altyapıya sahip olmasından dolayı²⁰⁴ denizaşırı işletmeler için yatırım bölgesi olarak görülmektedir.²⁰⁵ Kıbrıs hükûmetinin ekonomi politikası, daha çok Avrupa Birliği'nin kriterlerini karşılama yönlü ilerlemektedir.²⁰⁶ Avrupa Birliği'ne katılımın gereği olarak yeni üye ülkeler ile birlikte 1 Ocak 2008 tarihinde Avro ekonomik bölgesine dahil oldu.²⁰⁷ Son yıllarda, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Mısır hükûmetleri²⁰⁸ arasında petrol arama görüşmeleri başladı.²⁰⁹ Bununla doğru orantılı olarak geçen senelerde Mısır ve Lübnan'la deniz bölgesinde²¹⁰ petrol ve doğalgaz yataklarından istifade edilecek²¹¹ "münhasır ekonomik bölgeleri" belirleyecek bir tür anlaşmalar imzaladı.²¹² Özellikle Kıbrıs ve Lübnan, önemli miktarda petrol ve doğal gaz yatakları olduğuna inandıklarını açıklamalarında belirtti.²¹³ Ancak Türk Deniz Kuvvetleri, adanın kuzeyinde fiili bir yönetim bulunması gerekçesiyle²¹⁴ petrol aramalarına izin vermedi.²¹⁵ Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin bölge üzerinde petrol aramalarına şiddetle karşı çıkmakta²¹⁶ ve Ağustos 2007 tarihinde adanın kuzeyinde petrol aramak²¹⁷ için kendi hükûmetlerine bağlı Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'na yetki verdi.²¹⁸

1959 tarihli Zürih-Londra Antlaşması'na göre tüm adanın doğal zenginliklerine <span>Kıbrıs Türkleri</span> de ortaktır ve bu nedenle bu anlaşmanın garantörü (koruyucusu) olarak Türkiye petrol kaynaklarını Rum kesiminin tek başına kullanmasına izin vermemektedir.

Ülkenin yılında satın alma gücü paritesine göre gayrisafi millî hasılası ise olmuştur.²¹⁹ 2008 tarihinde IMF tarafında dünyanın gelişmiş ekonomiye sahip 32 ülkesinden biri olarak gösterildi.²²⁰ Aynı zamanda IMF verilerine göre²²¹ 2009 finansal krizinde sürekli büyüme içerisinde olacak tek gelişmiş ekonomi olacağı belirtildi.²²² Eurostat'ın Haziran 2009 tarihinde açıkladığı rapora göre²²³ Kıbrıs’taki verginin gayrisafi yurt içi hasılaya genel oranı, 2006 oranlarına göre %5 artış göstererek %41,6 oldu.²²⁴ İşsizlik oranı ise Mayıs 2009'a göre %5,3'tür.²²⁵ Nisan 2009 tarihinde bu oran %5,1 idi.²²⁶ Erkeklerde oran %5,2 iken bayanlarda ise %5,4 civarındadır.²²⁷ 2009’un ilk çeyreğinde Eurozone’un Gayrisafi Yurt Hâsıla Endeksi olumlu olan tek EMU ülkesi Kıbrıs Cumhuriyeti oldu.²²⁸ 2008’in dördüncü çeyreğiyle karşılaştırıldığında 2009’un ilk çeyreğinde oran değişmezken senelik esasta %1,5 oranında arttı.²²⁹ Adanın kuzeyindeki de facto yönetim Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kişi başına düşen millî geliri ise 2008 verilerine göre $15,984'tür.²³⁰ 2007'de ise $14,047 idi.²³¹

Ayrıca bakınız

• Kıbrıs
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
• Kıbrıs sorunu
• Kıbrıs Harekâtı
• Annan Planı
• Yeşil Hat
• Kıbrıs Cumhuriyeti'nin dış ilişkileri

Kaynakça

İlgili kitaplar

• Hitchens, Christopher. Hostage to History: Cyprus from the Ottomans to Kissinger, Verso, 1997, ISBN 1-85984-189-9.

• Brewin, Christopher. European Union and Cyprus, Eothen Press, 2000, ISBN 0-906719-24-0.

• Dods, Clement (ed.). Cyprus: The Need for New Perspectives, The Eothen Press,1999, ISBN 0-906719-23-2.

• Durrell, Lawrence. Bitter Lemons, Faber and Faber, 1957, ISBN 0-571-20155-5.

• Gibbons, Harry Scott. The Genocide Files, Charles Bravos Publishers, 1997, ISBN 0-9514464-2-8.

• Hannay, David. Cyprus: The Search for a Solution, I.B. Tauris, 2005, ISBN 1-85043-665-7.

• Ker-Lindsay, James. EU Accession and UN Peacemaking in Cyprus, Palgrave Macmillan, 2005, ISBN 1-4039-9690-3.

• Mirbagheri, Farid. Cyprus and International Peacemaking, Hurst, 1989, ISBN 1-85065-354-2.

• Nicolet, Claude. United States Policy Towards Cyprus, 1954-1974, Bibliopolis, 2001, ISBN 3-933925-20-7.

• Oberling, Pierre, The Road to Bellapais, Columbia University Press, 1982, ISBN 0-88033-000-7.

• O'Malley, Brendan and Ian Craig. The Cyprus Conspiracy, I.B. Tauris, 1999 ISBN 1-86064-737-5.

• Palley, Claire. An International Relations Debacle: The UN Secretary-General's Mission of Good Offices in Cyprus, 1999-2004, Hart Publishing, 2005, ISBN 1-84113-578-X.

• Papadakis, Yiannis. Echoes from the Dead Zone: Across the Cyprus Divide, I.B. Tauris, 2005, ISBN 1-85043-428-X.

• Plumer, Aytug. Cyprus, 1963-64: The Fateful Years, Cyrep (Lefkoşa), 2003, ISBN 975-6912-18-9.

• Richmond, Oliver. Mediating in Cyprus, Frank Cass, 1998, ISBN 0-7146-4431-5.

• Richmond, Oliver ve James Ker-Lindsay. The Work of the UN in Cyprus: Promoting Peace and Development, Palgrave Macmillan, 2001, ISBN 0-333-91271-3.

• Tocci, Nathalie. EU Accession Dynamics and Conflict Resolution: Catalysing Peace or Consolidating Partition in Cyprus?, Ashgate, 2004, ISBN 0-7546-4310-7.

• Anastasiou, Harry. Broken Olive Branch: Nationalism Ethnic Conflict and the Quest for Peace in Cyprus, Syracuse University Press, 2008, ISBN 0-8156-3196-0.

• Plümer, Aytuğ. Kıbrıs Ekonomi Tarihi: Sarsıntılı Bir Devrin Anatomisi (1960-1974), Rüstem Kitabevi, Lefkoşa, 2008, ISBN 978-9944-968-21-8.

• Sarınay, Yusuf (Proje yöneticisi). Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 2000, ISBN 975-19-2592-4.

• Olgun, Aydın. Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu, Kastaş Yayınları, Ocak 1999, ISBN 975-7639-66-X.

• Kızılyürek, Niyazi. "Daha önceleri neredeydiniz?" - Dünden bugüne Kıbrıs müzakereleri, Birikim Yayınları, 2009, ISBN 978-975-516-041-2.

• Hatipoğlu, Murat. Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954, Siyasal Kitabevi, Haziran 1997, ISBN 975-7351-18-0.

• Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.

Dış bağlantılar

Yönetim

• Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanılığı

• Kıbrıs Dünya Ticaret Merkezi

• Kıbrıs Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı

• Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi

• Kıbrıs Halkları Projesi

• Kıbrıs Cumhuriyeti Yönetimi Web Portalı

• Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası

• Haber ve Bilgilendirme Ofisi

• Annan Planı

• Kıbrıs Cumhuriyeti İletişim Bakanlığı

• Kıbrıs Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Sigorta Bakanığı

• Kıbrıs Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı

• Kıbrıs Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı

• Kıbrıs Cumhuriyeti Merkez Bankası

Genel bilgiler

• CIA Dünya Tarihi Dosyası - Kıbrıs

• US State Department - Cyprus

• "The Cyprus Conflict" - Kıbrıs Sorunu Tarihi

• Açık Dizin Projesi - Kıbrıs

• Birleşmiş Milletler Kıbrıs Barış Gücü

• BBC Turkish Kıbrıs Ülke Rehberi

Basın ve Yayın

• Filolefteros Gazetesi

• Cyprus Mail Gazetesi

• Simerini Gazetesi

• Kıbrıs Haber Ajansı

• Kıbrıs Gazetesi - (Kuzeyde yayın yapmakta)

Resmî yayınlar

• Birleşik Krallık Dış ilişkileri Komisyonu'nun Kıbrıs Raporu .

• Letter by the President of the Republic, Mr Tassos Papadopoulos, to the U.N. Secretary-General, Mr Kofi Annan, dated 7 June, which circulated as an official document of the U.N. Security Council

• Legal Issues arising from certain population transfers and displacements on the territory of the Republic of Cyprus in the period since 20 July 1974

• Address to Cypriots by President Papadopoulos (Tam metin)

• Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararları Işığında Kıbrıs Sorunu

• Meclis'in 2004 Bütçesi Tartışması Oturumunda Ekonomi Bakanı Markos Kiprianu'nun Konuşmasının Özeti

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kıbrıs-Türkiye Davası (Müracaat no. 25781/94)

• Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği Kararlarında Kıbrıs Sorunu

• (de facto) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Kuruluşuna Kadar Kıbrıs Meselesi

Orijinal kaynak: kıbrıs cumhuriyeti. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩

5. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 233. sayfa. ↩

6. ↩
7. ↩
8. ↩

9. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e 44. sayfa. ↩

10. ↩
11. ↩

12. Türkiye neyi tanımış olacak? (Türkçe), Radikal Gazetesi, Yayımlanma Tarihi: 21 Ağustos 2005, Erişim Tarihi: 14 Şubat 2009. ↩

13. ↩
14. ↩
15. ↩

16. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 44. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3. ↩

17. ↩

18. Kıbrıs'taki Barış Gücü'nün süresi uzatıldı (Türkçe), ntvmsnbc.com, Son Güncelleme Tarihi: 30 Mayıs 2009, Erişim Tarihi: 30 Mayıs 2009. ↩

19. Ülke rehberi: Kıbrıs (Türkçe), BBC Turkish, Son Güncelleme Tarihi: 14 Mayıs 2008, Erişim Tarihi: 30 Eylül 2008. ↩

20. Kıbrıs'ta canlanan eski tartışma (Türkçe), BBC Turkish, Son Güncelleme Tarihi: 11 Eylül 2008, Erişim Tarihi: 18 Ekim 2008. ↩

21. ↩
22. ↩
23. ↩
24. ↩

25. according to the United Nations Security Council, see Resolution 550 and 541 (İngilizce), Birleşmiş Milletler, Erişim Tarihi: 29 Eylül

    ↩

26. Simón Duke, United States military forces and installations in Europe, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1989, ISBN 0-19-829132-9, p. 274. (Turkey's occupation of Cyprus...) ↩

27. ↩
28. ↩
29. ↩
30. ↩

31. According to Article 1 and Annex A of the Treaty of Establishment of the Republic of Cyprus - http://www.sba.mod.uk/web_pages/appdx-o.htm ↩

32. ↩
33. ↩
34. ↩
35. ↩
36. ↩
37. ↩
38. ↩

39. North Cyprus Almanack, Kemal Rüstem (ed.) ve diğerleri, London; K.Rustem &Brother 1987, s.86. ↩

40. Kıbrıs Tarihi 1 , (Türkçe), KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Erişim Tarihi: 29 Eylül 2008. ↩

41. ↩
42. ↩
43. ↩

44. Monuments and Sites Cyprus, Cyprus; National Committee of ICOMOS, 1996, s.3'5. ↩

45. ↩
46. ↩
47. ↩
48. ↩

49. North Cyprus Almanack, s.83-86; Monuments and Cites,s.3-5; Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.3-4. ↩

50. ↩
51. ↩

52. Flint, P., & Stewart, P., The Birds of Cyprus, 2nd edition, British Ornithologists Union, Dorchester; Henry Ling Ltd.& Dorset Press, 1992. ↩

53. ↩
54. ↩
55. ↩

56. Hakkında>>KKTC Hakkında , (Türkçe), Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Erişim Tarihi: 29 Nisan 2009. ↩

57. Martin Sicker, "The Islamic world in ascendancy", sf. 213, Praeger Publishers (30 Haziran 2000). ↩

58. Ahmet C.Gazioğlu, Kıbrıs Türk Tarihi, Türk Dönemi 1570–1878, Lefkoşa; Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, 1994, s.10–11. ↩

59. Hacı Osman Yıldırım, Hasan Çağlar, Vahdettin Atik, "Osmanlı İdaresinde Kıbrıs", sf. 48, Başbakanlık Osmanlı Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2000). ↩

60. Hacı Osman Yıldırım, Hasan Çağlar, Vahdettin Atik, a.g.e., s. 51. ↩

61. "Hürriyet ansiklopedik yıllığı", sf. 198, Hürriyet (1975). ↩

62. Ali Efdal Özkul, Aydın Özkul, "Kıbrıs'ın sosyo-ekonomik tarihi, 1726-1750", sf. 38, İletişim Yayınları (2005). ↩

63. Ahmet C.Gazioğlu, Kıbrıs Türk Tarihi, Türk Dönemi 1570–1878, Lefkoşa; Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, 1994, s.35-83. ↩

64. Erdinç Sancar, "21. yüzyıl stratejilerinde Türk denizcilik tarihi", sf. 174, IQ Kültür Sanat Yayıncılık (2006). ↩

65. Yusuf Küçükdağ, "Türk tasavvuf araştırmaları", sf. 209, Çizgi Kitabevi (2005). ↩

66. Eric Solsten (Derleyen), Cyprus, a Country Study, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993, s.16-17. ↩

67. Alasya, Halil Fikret. Tarihte Kıbrıs; 10. sayfa, Kıbrıs Türk Kültür Derneği Genel Merkezi, 1988. ↩

68. Halil Fikret Alasya, "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ", sf. 2, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü (1987). ↩

69. Pierre Oberling, Mehmet Erdoğan, "Bellapais'e giden yol", sf. 1, Genelkurmay Basımevi (1987). ↩

70. ↩
71. ↩

72. "Memalik-i Mahrusa-i Sahanede 1247 senesinde mevcut olan nüfus defteri", İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, ms.kat d-8 no:8867. ↩

73. Osmanli Nüfusu 1830–1914 by Kemal Karpat, ISBN 975-333-169-X and Die Völker des Osmanischen by Ritter zur Helle von Samo. ↩

74. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.21–22. ↩

75. Eric Solsten (Derleyen), Cyprus, A Country Study, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993, s.20 ↩

76. ↩
77. ↩
78. ↩
79. ↩
80. ↩
81. ↩

82. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 37. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3. ↩

83. ↩

84. İsmail, Sabahattin. 20 Temmuz Barış Harekatının nedenleri, gelişimi, sonuçları; 29. sayfa, 1988. ↩

85. ↩

86. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 227. sayfa. ↩

87. Cyprus: The Search for a Solution by David Hannay ↩

88. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 246. sayfa. ↩

89. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 231. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3. ↩

90. ↩
91. ↩
92. ↩
93. ↩

94. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e 239.sayfa'' ↩

95. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e 244.sayfa'' ↩

96. ↩

97. Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 238. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3. ↩

98. Oberling, Pierre; Erdoğan, Mehmet. Bellapais'e giden yol ; 91. sayfa, 1987. ↩

99. ↩

100. Ismail Bozkurt, Hüseyin Mehmet Ateşin, (1999). Second International Congress for Cyprus Studies: 262. sayfa., Eastern Mediterranean University (Doğu Akdeniz Üniversitesi). ↩

101. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.38. ↩

102. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, s.40. ↩

103. ↩
104. ↩
105. ↩
106. ↩

107. Turan, Sibel (15-16 Mayıs 2003). Keşan sempozyumu; 323. sayfa, Keşan Belediye Başkanlığı, 2006. ↩

108. ↩

109. Aydoğdu, Ahmet (2005). Kıbrıs Sorunu çözüm arayışları, 134. sayfa, Asil Yayın Dağıtım, ISBN 975-98443-2-X. ↩

110. ↩
111. ↩
112. ↩
113. ↩
114. ↩
115. ↩
116. ↩
117. ↩
118. ↩
119. ↩
120. ↩
121. ↩
122. ↩
123. ↩
124. ↩
125. ↩
126. ↩
127. ↩
128. ↩
129. ↩
130. ↩
131. ↩
132. ↩
133. ↩
134. ↩
135. ↩
136. ↩
137. ↩

138. Ledra Street crossing opens in Cyprus . Associated Press article published on International Herald Tribune Website, 3 Nisan 2008, (İngilizce) ↩

139. ↩
140. ↩
141. ↩
142. ↩
143. ↩
144. ↩
145. ↩
146. ↩
147. ↩
148. ↩
149. ↩
150. ↩

151. Kızılyürek, Niyazi (2009). a.g.e., s. 17. ↩

152. ↩
153. ↩
154. ↩
155. ↩
156. ↩
157. ↩

158. Aydoğdu, Ahmet (2005). Kıbrıs Sorunu çözüm arayışları, 448. sayfa, Asil Yayın Dağıtım, ISBN 975-98443-2-X. ↩

159. ↩
160. ↩
161. ↩

162. Council of Europe, Parliamentary Assembly, Official Report of Debates, p. 212. (Cyprus is.....under Turkish military occupation.) ↩

163. Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e 400. sayfa. ↩

164. ↩

165. antiwar.com Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005) ↩

166. ↩
167. ↩
168. ↩
169. ↩
170. ↩
171. ↩
172. ↩
173. ↩
174. ↩
175. ↩
176. ↩
177. ↩
178. ↩

179. Türkiye neyi tanımış olacak? (Türkçe), Radikal Gazetesi, Yayımlanma Tarihi: 21 Ağustos 2005, Erişim Tarihi: 14 Şubat 2009. ↩

180. ↩
181. ↩
182. ↩

183. Constitution of the Republic of Cyprus : "The official languages are Greek and Turkish" (Appendix D, Part 01, Article 3), (İngilizce) ↩

184. ↩
185. ↩
186. ↩
187. ↩
188. ↩
189. ↩

190. Simón Duke, United States military forces and installations in Europe, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1989, ISBN 0-19-829132-9, p. 274. (Turkey's occupation of Cyprus...) ↩

191. ↩
192. ↩

193. Eric Solsten, ed. Cyprus: A Country Study , Library of Congress, Washington, DC, 1991. ↩

194. Statistical Abstract 2007, Republic of Cyprus, Statistical Service, Report No. 53 (İngilizce) ↩

195. ↩
196. ↩
197. ↩
198. ↩
199. ↩
200. ↩
201. ↩
202. ↩
203. ↩
204. ↩
205. ↩
206. ↩
207. ↩
208. ↩
209. ↩
210. ↩
211. ↩
212. ↩
213. ↩
214. ↩
215. ↩
216. ↩
217. ↩
218. ↩
219. ↩

220. IMF Advanced Economies List (İngilizce). World Economic Outlook, Database—WEO Groups and Aggregates Information, April 2008. ↩

221. ↩
222. ↩
223. ↩
224. ↩
225. ↩
226. ↩
227. ↩
228. ↩
229. ↩

230. Economic and Social Indicators 1977-2008 , TRNC State Planning Organization (İngilizce). ↩

231. ↩

Kategoriler